Computerkamp, avonturenkamp, zelfs mindfulnesskamp; er is ook in de herfstvakantie een enorm aanbod aan kinderkampen. „Laat ze zich toch eens de tyfus vervelen.”

De ‘supergezellige sfeer’ van een kamp, met de ‘luxe van een hotel’. Dat is het idee achter het Kinderkamphotel van Danielle Hoogwater (47). Hier geen gedoe met luchtbedden en modderige tenten. De gasten – kinderen tussen de zes en elf jaar – slapen in stijlvol ingerichte kamers met opgemaakte bedjes en krijgen elke dag schone handdoeken. Fijn voor de ouders, zegt Hoogwater, want die worden aan het einde van de kampweek niet opgezadeld met bergen vuile was.

Bij het Kinderkamphotel bereiden kinderen dagelijks een driegangendiner met groenten en kruiden uit eigen moestuin. Verder zijn er speurtochten, wandelingen, spelletjes en allerlei activiteiten om de ‘creatieve vaardigheden’ te ontwikkelen. De kinderen slapen in Hoogwaters eigen woonboerderij in Hellevoetsluis. In een landelijke omgeving, tussen de paarden, konijnen en kippen, zodat ze ook nog wat mee krijgen van de natuur. Want je kunt wel op YouTube bekijken hoe een tomaat groeit, maar dat is toch anders dan ‘in het echt’, vindt Hoogwater, die hiervoor jarenlang als basisschoollerares voor de klas stond.

Het Kinderkamphotel is slechts één voorbeeld uit het enorme aanbod aan kinderkampen die deze maand overal in Nederland worden georganiseerd. Waar de summer camps al langer in opmars waren, is nu ook in de herfstvakantie voor ieder kind wat wils. Van sport- en survivalkampen tot pony- en wiskundekampen, van schilder- en filmkampen tot kampen om meer zelfvertrouwen te krijgen, voor tieners, basisschoolkinderen en zelfs kleuters: wie bang is dat zijn kroost zich in de vakantieperiode verveelt, moet toch eens een kijkje nemen op Google.

Zo is er bijvoorbeeld Outdoor Valley, een ‘herfstvakantie vol avontuur’ voor kinderen vanaf acht jaar. Onder andere boogschieten, vuurtje stoken en kanovaren zijn onderdeel van het programma. Of zit uw kind liever achter de computer? Stuur het naar Codekamp, waar kinderen tot dertien jaar leren programmeren en websites bouwen. En natuurlijk is er anno 2017 ook een kamp te vinden voor kinderen die zich bezighouden met mindfulness, sporten en gezonde voeding. Zie daar Fitkidz, waar kinderen geen hagelslag maar smoothies krijgen en bewust worden gemaakt van de ‘verborgen gevaren’ achter eten (leeftijd: vanaf vier jaar). De kosten voor deze kampen variëren van 250 tot 450 euro voor een week.

Hoger segment
Het Kinderkamphotel bestaat sinds 2015 en vond aanvankelijk alleen in de mei- en zomervakantie plaats. Vanwege het succes heeft Danielle Hoogwater besloten het kamp voortaan ook in de herfstvakantie te organiseren. „Ik merk dat er veel vraag naar is”, licht ze toe. „Tweeverdienende ouders vinden het prettig als hun kind tijdens de vakantie ergens onder de pannen is.” Met een prijs van 275 euro voor vier dagen richt ze zich bewust op een wat hoger segment. Na de vorige edities verlaagde ze de minimumleeftijd naar zes jaar, zodat jongere broertjes en zusjes ook mee kunnen komen en „ouders niet naar drie verschillende kamplocaties hoeven rijden”.

Ook het 3in1 Camp in Amsterdam (60 euro per dag) lijkt er in eerste instantie op gericht de ouders het gemakkelijk te maken. „Ons professionele team zorgt voor uw kinderen terwijl u werkt of geniet van een welverdiende rust”, staat op de website te lezen. Oprichter Radha Ovalles (37): „Er zijn activiteiten op het gebied van kunst, wetenschap, muziek en dans. We bieden een gevarieerd programma, zodat kinderen met verschillende interesses de hele dag vermaakt kunnen worden.” Ovalles organiseert het kamp nu ook in de herfstvakantie na twee succesvolle weken in de zomer. „Ouders waren zo enthousiast. Ze vroegen mij: waarom niet ook een editie in oktober?”

De kampen passen in de tijdgeest. De meeste ouders zijn druk en hebben nou eenmaal geen 60 vakantiedagen per jaar – het aantal vrije dagen van kinderen in het basisonderwijs (extra roostervrije dagen niet meegerekend). Ze kunnen moeilijk elke schoolvakantie thuis blijven van hun werk. Als hun kinderen zich tijdens de vakantieperiode ergens de hele dag kunnen vermaken en daar ook nog eens wat van opsteken, snijdt het mes aan twee kanten. Toch? Niet helemaal, vindt pedagoog Bas Levering. „Kinderen worden de hele week al van hot naar her gesleept”, zegt hij. „Ze moeten van school naar de bso (buitenschoolse opvang, red.) en gaan in het weekend ook nog overal mee naartoe. Je kunt je afvragen of ze tijdens zo’n kamp, waar ze óók weer van alles moeten, tot rust komen. En dat is toch waar de vakantieperiode voor is bedoeld.”

Bas Levering was lector Algemene Pedagogiek bij Fontys Hogescholen en als docent lange tijd verbonden aan de Universiteit Utrecht. Hij maakt zich zorgen over de vrije tijd van kinderen, die volgens hem „onder druk” zou staan. Omdat veel ouders tegenwoordig allebei werken, is er nog maar weinig tijd over voor het kind, merkt hij. „We hoeven niet nostalgisch te worden, want vroeger was heus niet alles beter. Maar soms mogen we het verleden best als uitgangspunt gebruiken. Ik was schoolkind in de jaren 50: als ik thuis kwam had ik alle tijd voor mezelf. Lekker buiten spelen. Nu moeten kinderen huiswerk maken, naar clubjes en bijlesleraren. Er is nog wel vrije tijd, maar die is altijd georganiseerd. En moet in de agenda’s van de ouders passen. ‘Quality time’, heet dat dan – een term die op zichzelf al problematisch is.”

Levering ziet de kampen vooral als een oplossing voor de ouders en niet voor het kind. „Spelen kinderen er wel genoeg?” vraagt hij zich af. „Is het programma erop gericht dat kinderen zich echt ontspannen, of staat leren centraal? In het laatste geval lijkt me dat geen goede zaak, want vakantie is niet bedoeld om te leren. Daar hebben kinderen nou juist vrij van. Leuk dat ze muziek- en sportles krijgen en iets mee krijgen over eten, maar dat gebeurt op school ook al. Op die kampen zouden ze juist iets anders moeten meemaken.”

Kinderen zijn projecten geworden
Phaedra Werkhoven, columnist en schrijfster van Het enige echte eerlijke kinderopvoedboek, sluit zich daarbij aan. Zij ziet de kampen als een gevolg van de prestatiemaatschappij: voor ouders is het wéér een mogelijkheid om hun kinderen ergens in te laten uitblinken. „De nadruk op de prestaties van onze kinderen is doorgeschoten”, betoogt ze.

Werkhoven was jarenlang hoofdredacteur van een tijdschrift over ouderschap. Op Radio 1 presenteert ze wekelijks De Nieuws BV Junior, een programma over opvoeden en onderwijs. Ze is een fulltime werkende moeder van vier kinderen. Hoe doet ze het zelf, in de vakantieperiodes? „Het is altijd een gedoe”, geeft ze toe. „Vakanties zorgen bij ieder gezin voor veel stress.” Toen ze nog samen was met de vader van haar kinderen, namen ze om de beurt een paar dagen vrij tijdens de schoolvakanties. Met als gevolg dat ze nooit samen weg gingen, omdat dan hun vakantiedagen al op waren. „Het blijft passen en meten. Maar kinderkampen zijn niet de oplossing. Ook omdat ze simpelweg niet voor iedereen te betalen zijn. Dan wordt het iets voor de rijke elite in de Randstad, dat moeten we volgens mij niet willen.”

Is er dan iets anders te verzinnen voor werkende ouders met schoolgaande kinderen? Ja, zegt Werkhoven. Werkgevers zouden flexibeler kunnen zijn. Zelf deed ze er als leidinggevende nooit moeilijk over als collega’s een extra dag vrij namen om bij hun kind te zijn. „Prima, dacht ik altijd, zolang je je werk maar doet. Maar bij veel bedrijven is sprake van aanwezigheidscultuur: je wordt afgerekend op de uren dat je er bent, niet op de output.” Die flexibiliteit werkt trouwens niet in elke branche, vult ze aan. „Als advocaat kun je niet zeggen: ik doe die zaak volgende week wel, want mijn kind is thuis. Het blijft gewoon een ingewikkeld hedendaags probleem.”

Danielle Hoogwater van het Kinderkamphotel in Hellevoetsluis snapt de kritiek op kinderkampen. Zelf heeft ze altijd fulltime gewerkt en voelde ze zich weleens schuldig als ze haar drie dochters niet de aandacht kon geven die ze wilde. Door haar achtergrond als orthopedagoog weet ze inmiddels dat het niet gaat om de hoeveelheid aandacht die je aan je kinderen besteedt, maar hóe je dat doet. Het is volgens Hoogwater belangrijk dat kinderen mee mogen beslissen. „Als je als werkende ouders een oplossing zoekt voor de vakantie, doe dit dan in overleg met het kind. Kies geen kamp omdat je het thema zelf zo leuk vindt.”

Dit stuk verscheen in NRC Handelsblad. Bekijk het artikel online of in PDF.