In november 2022 publiceerde ik De Valk, over mijn broer Justin die in 2005 uit het leven stapte. Het boek is een reconstructie van zijn leven en probeert antwoord te geven op de vraag hoe hij tot zo’n daad kon komen. In dit blog vertel ik hoe het schrijfproces zich heeft ontwikkeld.
Toen ik in 2015 voor het eerst mijn moeder interviewde, was mijn broer al tien jaar dood. Ik voelde een dringende behoefte om meer over zijn leven te weten te komen. We Facetimeden zeker twee uur. Zij zat in ons vakantiehuis in Portugal, ik in mijn appartement in Amsterdam.
We spraken over zijn jeugd, over de zorgen die ze over hem had gehad. Over zijn proces, over het moment dat ze hem vond en zich realiseerde dat het te laat was. Als ik nu het transcript teruglees, zie ik dat het gesprek alle kanten op ging. We begonnen ook niet even met small talk – ik ging er meteen vol in.
Ik was in die tijd bezig met een boek. Al kan ik het beter een ‘verhaal’ noemen. In de teksten die ik schreef, reflecteerde ik op mijn leven zoals het tot dan toe was verlopen. Het leek of ik eindelijk de moed kon vinden om na al die jaren te proberen antwoord te vinden op de vraag: ‘What the fuck is er eigenlijk gebeurd?’
Grote roze wolk
Bij een cursus Literaire non-fictie reageerde Judith Koelemeijer, de godmother van dat genre, positief op mijn schrijfsels. ‘Ga vooral door,’ moedigde ze me aan. ‘Dit verhaal heeft nog geen heldere opbouw en structuur, maar dat moet je op dit moment ook niet verwachten. Schrijf verder, doe onderzoek, ga mensen spreken. Dan dient het verhaal zich vanzelf wel aan.’
Met haar feedback als motivatie in mijn achterhoofd ging ik door met schrijven. En toen, opeens, was het 29 februari 2016 en had ik een positieve zwangerschapstest in mijn handen. Ik weet het nog zo goed. Ik werd overspoeld door een golf van geluk. Tot dan toe had ik altijd gezegd dat ik mijn leven op zou geven als ik Justin nog één keer kon zien. Maar opeens was ik daar niet meer zo stellig over.
Dit nieuwe leven dat in mij groeide was zo groots. Ik voelde me sterk, alsof ik de hele wereld aankon. De grote boze donderwolk die sinds Justins dood altijd op de achtergrond stond te wachten om toe te slaan, kreeg nu voor het eerst concurrentie van een enorme roze wolk, die minstens even groot of misschien wel groter was. Ik besloot bewust dat ik me niet meer bezig zou houden met het verleden. Waarom zou ik me verzwelgen in oud zeer, als ik ook kon kiezen voor het geluk? Mijn zoon had een sterke moeder nodig en moest vooral niet lastiggevallen worden met verdriet.
Veelzeggend gesprek
Vier jaar later kon die zoon opeens praten.
‘Mama, wie is dat meisje?’ vroeg hij terwijl hij op een foto wees van mij, mijn broer en zus als kinderen.
‘Dat ben ik toen ik klein was.’
‘En dat is Oom Justin hè?’ vervolgde hij.
‘Dat klopt.’
‘Ik vind Oom Justin echt lief.’
‘Praat je wel eens met hem dan?’
‘Nee, dat kan niet, want ik ben nog nooit in zijn huisje geweest,’ antwoordde mijn zoon wijs.
Ik legde uit dat Oom Justin geen eigen huisje had. Dat hij dood was en in de hemel woonde en dat we daar niet naartoe konden. Mijn zoon dacht even na en vroeg toen:
‘Zijn er in de hemel ook garages? En kan Oom Justin ook met Cars spelen?’
Ik keek hem rustig aan, maar vanbinnen voelde ik paniek opborrelen. Ineens besefte ik dat ik het onderwerp ‘Justin’ nooit weg zou kunnen moffelen voor mijn kinderen. Nu stellen ze nog onschuldige kindervragen, maar wat als ze ooit meer willen weten over hun oom? Wie hij was en waarom hij uit het leven stapte? Kan ik daar dan echt een goed antwoord op geven?
Het antwoord was nee. Ik besloot me toch nog een keer op de dood van mijn broer te storten. Om me in hem te verdiepen en zijn levensloop beter te begrijpen. Zodat ik later, als mijn (inmiddels drie) zoons ouder zijn, alle vragen kan beantwoorden die ze maar willen stellen.
Bestellen kan bij mij
Ik nam bij het schrijven van het verhaal een rol aan die voor mij vertrouwd voelde: die van journalist. Ik verzamelde zoveel mogelijk informatie. Haalde documenten uit de kast, groef in mijn eigen geheugen en interviewde allerlei mensen die een belangrijke rol hebben gespeeld in Justins leven. Ik had geen idee waar het zou eindigen, maar voelde wel dat dit het pad was dat ik moest volgen.
En nu, twee jaar na dat beslissende gesprekje met mijn zoon, ligt het boek er. De Valk. Het verhaal laat zien hoe erg iemand van het leven kan genieten terwijl hij er tegelijkertijd zo mee worstelt. En dat alle (goedbedoelde) hulp van de wereld voorhanden kan zijn, maar soms simpelweg gewoon niet genoeg is. Hoe nabestaanden van suïcide worstelen met de schuldvraag. En dat ze daar eigenlijk niet aan durven toegeven, omdat ze de overledene ook in zijn waarde willen laten.
Wil je De Valk bestellen? Dat kan hier.